15-08-2021, 03:22 PM
Damar tıkanıklığı nedir?
Damar tıkanıklığı, günümüzde ilerleyen yaşlarda ortaya çıkan tehlikeli bir hastalıktır. Vücudumuzda aldığımız oksijenden yediğimiz yemeklere kadar her şey kana karışıp dolaşım sistemi adını verdiğimiz binlerce damardan oluşan ağ tarafından hücrelere aktarılır.
Bu damar ağında sağlıksız beslenme ve yaşam nedeniyle oluşan plağı aterom ve kalıntıların arterleri tıkaması sonucu oluşan rahatsızlığa damar tıkanıklığı adı verilir. İnsan sağlığı açısından oldukça ciddi ve tehlikeli sonuçları olan hastalık olarak göze çarpmaktadır.
Söz konusu plaklar ve diğer kalıntılar, damarların sertleşmesine ya da daralmasına, kan dolaşımını yavaşlatıp buna bağlı olarak iç organlara yeterli oksijenin gitmemesine, kalp ya da beyne giden damarlarda kan pıhtılaşmasına sebep olup kan akışının durmasına neden olabilir.
Damar tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Damar tıkanıklığı, genellikle fark edilemez. Bu nedenle de tıkanıklığın ilerlemesi halinde kalp krizi ya da inme gibi insan hayatı açısından oldukça tehlikeli durumlar beklenmedik anlarda ortaya çıkabilir. Yavaş yavaş oluşan bu hastalık çoğunlukla 50 yaş üstü bireylerde belirti vermektedir. Çok az da olsa çocuk ve gençlerde de görülür. Damar tıkanıklığı belirtileri noktasında dikkatli olmak ve sağlıklı bir yaşam tarzını seçmek bu hastalığa yakalanmamak için en önemli faktördür.
Kalıtım, içki ve sigara kullanımı ile yanlış beslenmenin baş tetikleyicisi olduğu damar tıkanıklığı, ağır ağır ilerleyen tehlikeli bir sağlık sorunudur. Birçok belirtisi olsa da hastalar tarafından genellikle erkenden fark edilemez. Ancak bunun sonucunda insan hayatı için çok tehlikeli olan kalp krizi ve inme gibi şoklarla kendisini gösterebilir. “Damar tıkanıklığı nasıl anlaşılır?”, sorusu hangi arterde sorun yaşandığına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu bakımdan damar tıkanıklığı belirtileri dörde ayrılır:
Kalp damarlarında tıkanıklık belirtileri nelerdir?
Nefes aldıktan sonra akciğerlere dolan oksijen atardamarlar yoluyla kalbe gönderilir. Kanda biriken plakların koroner arterleri tıkaması sonucu ise göğüs ağrısı (anjina) denilen sağlık sorunu oluşur. Kalp kasının yeterli oksijeni alamaması sonucu oluşan anjina’nın belirtileri şöyle sıralanır:
Göğsün üstünde baskı oluşması, göğsün sıkışması
Omuz, kol, boyun, çene ya da sırt bölgelerinde baskı veya sıkışma
Hazımsızlık ağrısı
Fiziksel aktivitelerin ardından göğüs bölümünde oluşan ağrı
Nefes darlığı
Kalp ritmi ile alakalı düzensizlik ve diğer sorunlar
İnsanın bazı süreçlerde yaşadığı duygusal stres de anjinal ağrısı artıran unsurlar arasında gösterilir. Bu noktada kalp çevresinde bulunan en ufak kılcal damarın bile tıkanması, büyük sorunlara yol açabilir. Bu tip belirtiler ise nefes darlığı, uyku problemleri, halsizlik ve sürekli yorgun hissetme hali olarak sıralanabilir.
Beyin damarlarında tıkanıklık belirtileri nelerdir?
Koroner arterlerden farklı olarak oksijen yüklü kanı beyne nakleden boyun damarlarına “karotis arterler” ismi verilir. Damar tıkanıklığına neden olan sebeplerden dolayı bu arterlerin tıkanması sonucu inme tehlikesi yaşanabilir. Bunun daha da ileri sonucu olarak beyin damar tıkanıklığı ölüm riski taşır. Beyin damar tıkanıklığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir.
Aniden ortaya çıkan güçsüzlük durumu
Yüz, kol ve bacaklar başta olmak üzere vücudun belli bölgelerinde uyuşma veya hareket yetersizliği
Konuşma sırasında zorlanma veya karşındakini anlayamama
Görme sorunu yaşama
Nefes almada sorun yaşama
Baş dönmeleri
Ayaktayken ya da yürürken denge kaybı yaşama ve beklenmedik şekilde oluşan düşmeler
Bilincin kaybolması
Aniden hissedilen şiddetli baş ağrıları
Kol ve bacak damarlarında tıkanıklık belirtileri nelerdir?
Aterom plaklarının kollara ve bacaklara oksijen götüren damarlarda oluşturacağı tıkanmalar tıpta periferik arter damar tıkanıklığı olarak adlandırılır. En fazla görülen tıkanıklık tipi olan kol ve bacak damar tıkanıklığı belirtileri ise kısaca şöyle sıralanabilir:
Kol ve bacaklarda hissizlik ve ağrı
Ayaklarda ve bacaklarda uyuşma hali
Ayaklarda ve bacaklarda üşüme
Bacak kasının zayıflamasıyla bacaklarda oluşan güç kaybı
Ayaklarda soluklaşma ya da kızarma gibi renk değişiklikleri
Ayak tırnaklarında yaşanan kalınlaşma
Ayakların üst kısmında ve parmaklarda bulunan tüylerin dökülmesi
Bacak ve ayak bölgesinde oluşan yaraların iyileşme süresinin uzaması
Ayak parmaklarında yaşanan ağrılar ve kangren halleri
Böbrek damarlarında tıkanıklık belirtileri nelerdir?
Dolaşım sisteminin en önemli organlarından birisi de böbreklerdir. Böbrekler, vücudumuzdaki kanı temizleyen bir süzgeç görevi görürler. Böbreklerin düzgün çalışması için hayati öneme sahip olan oksijenli kanı taşıyan damarlara “Renal arter” ismi verilir. Böbrek damarlarında yaşanacak bir tıkanıklık, organın fonksiyonlarının azalmasına ve hatta kaybetmesine neden olabilir. Erken evresinde çok fazla kendisini hissettirmeyen böbrek damar tıkanıklığı belirtileri ise şöyle sıralanır:
Sürekli hissedilen yorgunluk hali
Tansiyon yüksekliği
İdrara çıkma konusunda yaşanan değişiklikler
Mide bulantısı veya iştahsızlık
Ellerde ve ayaklarda oluşan şişlikler ile kaşınma ve uyuşma halleri
Konsantrasyon eksiklikleri
Toplardamarlarda tıkanıklık belirtileri nelerdir?
Damar tıkanıklığı çoğunlukla atardamarlarda görülür. Fakat toplardamarlarda da tıkanma görülebilir. Toplardamarlar, organlarda oluşan kirli kanı yeniden kalbe taşıma görevini üstlenir. Bu damarların içinde yaşanacak bir tıkanma kanın temizlenmek için kalbe gitmemesine ve birikmesine sebep olur. Bu birikim sonucu Derin Ven Trombozu (DVT) ortaya çıkabilir. Bu durumda damarda kanın koyulaşması sonucu kan pıhtısı oluşur. Bu kan pıhtılarının gevşek halleri, vücudun diğer bölgelerine sıçrayabilir. Akciğere ya da kalpte delik varsa beyne sıçrayan pıhtılar, ciddi hasarlara hatta ölüme yol açabilir. Toplardamar tıkanıklığı ve Derin Ven Trombozu’nun belirtileri şunlardır:
Bacaklarda ve bacaklarda bulunan toplardamar hattı üzerinde şişlik oluşması
Yürürken bacaklarda hissedilen ağrı ve güç kaybı
Bacaklarda oluşan şişliklerde yüksek sıcaklık
Bacaklarda renk değişiklikleri
Damarlarda tıkanıklık neden olur?
Belirtiler sonrasında merak edilen bir diğer konu da damar tıkanıklığı nedenleri… Ancak bunun için tek bir neden söyleyemeyiz; pek çok nedenden dolayı oluşabilir. Bu noktada fazla öne çıkan faktör ise yaşam tarzıdır. Düzensiz beslenme, kötü alışkanlıklar bu hastalıkta başrol oynar. Damar tıkanıklığının nedenleri şunlardır:
Kanda, LDL denilen kötü kolesterolün yüksek, HDL denilen iyi kolesterolün ise düşük seviyede bulunması
İnflamasyon, yani iltihap belirtisi olarak gösterilen C-Reaktif Protein seviyesinde yükselme
Yüksek tansiyon
Diyabet (şeker) hastalığı
Sigara kullanımı
Düzensiz beslenme ve obezite
Fiziksel aktivite konusunda yetersiz olma, hareketsizlik
Ailede görülen damar hastalıkları
Yaşlılık
Damar tıkanıklığı tedavisi nasıl gerçekleşir?
Damar tıkanıklığı kolay fark edilmeyip ağır ilerleyen bir hastalık olduğu için, önlemlerin çok önceden alınması gerekir. Özellikle gençlik çağında sağlıksız beslenme ve sigara kullanımı ilerleyen yaşlar için damar tıkanıklığı yaşanmasına sebep olabilir. Damar tıkanıklığına iyi gelen yaklaşımların başında yaşam tarzı değişiklikleri gelir: Düzenli spor ya da çeşitli fiziksel aktiviteler, sağlıklı beslenme ve yüksek kolesterollü besinlerden uzak durma ilk sırada yer alır. Ayrıca sigara ve alkolden uzak durulması bu hastalığa yakalanmayı önemli ölçüde engeller. Bacaklarda yaşanan tıkanmaları düzelmesi için bacak damar tıkanıklığı egzersizleri yapılabilir.
Damar tıkanıklığı tedavisi konusunda tıbbi olarak da pek çok yöntem mevcuttur. Bunlardan ilki ilaç tedavisidir. Çeşitli tetkiklerin ardından damarlarda plak oluşumunu ya da kan pıhtılaşmasını önlemek için çeşitli ilaçlar verilebilir. Ek olarak, kolesterolü ve kan basıncını düşürmek için ilaçlardan yardım alınabilir.
Damar tıkanıklığı ameliyatla açılabilir. Damar tıkanıklığı ileri seviyedeyse anjiyoplasti ve bypass ameliyatı yapılır. Anjiyoplasti’de tıkalı damarlar mekanik olarak balon ile genişletilir ve açılır. Ülkemizde ve dünyada sıkça başvurulan bir yöntem olan bypass ameliyatıyla ise damar tıkanıklığı sorunu çözülür ve hasta hayatına normal bir şekilde devam eder.