18-08-2021, 08:38 PM
Bruksizm (diş sıkma), uyku sırasında çiğneme kaslarının aktif olması nedeniyle diş sıkma ya da diş gıcırdatma durumudur. Bruksizm (diş gıcırdatma) yalnızca geceleri değil, gün içinde de meydana gelebilir ve toplumda sık görülmektedir. için dişlerimizi en az günde 2 defa fırçalamaya özen gösteriniz.
Uyku sırasında neden diş sıktığımız günümüzde halen araştırılan ve henüz tam olarak açıklık kazanamamış bir konudur. Bu problem, merkezi sinir sistemi ile ilgili olabileceği gibi üzerinde en çok durulan nedenler stres ve anksiyete bozukluğu (kaygı bozukluğu) gibi psikolojik faktörlerdir. Ayrıca gece bruksizmi uykuyla ilişkili bir hareket bozukluğu olarak kabul edilir ve horlama ya da apne (uyku sırasında kısa süreli solunum durması) gibi diğer uyku problemleri de eşlik edebilir.
Dişler aşırı hassas olabilir, mevcut dolgu ve kaplamalar hasar görebilir. Ancak, bunların dışında daha az göze çarpan yumuşak doku bulguları da olabilir. Çoğu zaman muayene sırasında çiğneme kaslarında ağrı ya da hassasiyet mevcuttur. Diş sıkan bireylerde ayrıca sabah baş ağrıları ve yorgunluk şikayetleri de söz konusudur.
Hafif derecedeki bruksizm (diş sıkma) tedavi gerektirmeyebilir. Ancak şiddetli olduğu durumlarda çene eklemi problemleri, baş ağrıları ve diş problemlerine yol açabilir. Bruksizm (diş gıcırdatma) çene eklemi problemlerinin en sık karşılaşılan nedenlerinden biridir. Şiddetli bruksizm (diş sıkma) tedavi edilmediğinde dişler aşınmaya başlar, hatta tüm dişin kaybedildiği bir noktaya varabilir. Aşınma, dişleri çürümeye karşı dayanıksız hale getirirken diş kırılmalarına da sebep olabilir. Sürekli ve tekrarlayan şekilde diş sıkma veya diş gıcırdatma sonucunda çene eklemi aşırı yüklere maruz kalarak hasar görebilir ve dişlerde meydana gelen aşınma ve yükseklik kaybı da bu yüklenmeyi artırarak mevcut çene eklemi problemini şiddetlendirir. Bruksizme (diş sıkma) bağlı olarak çene ekleminde görülebilecek problemler kas ve eklem ağrıları, çene eklemi kilitlenmesi (ağız açamama) ve eklem sesleridir (çene kıtlaması, kütlemesi).
Bruksizm (diş gıcırdatma), yukarıda bahsettiğim problemler ciddi şekilde ortaya çıkana kadar farkedilmeyebilir. Bu nedenle bulgu ve belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak ve rutin diş hekimi muayenelerine devam etmek önemlidir.
Bruksizm (diş sıkma) ve tedavi yöntemleri dünyanın her yerinde tartışmalı olan konulardır. Bu nedenle, bruksizmle (diş gıcırdatma) ilgili bilgiler bilimsel yazında sık sık güncellenmekte ve farklı tedavilerin etkinliği sürekli olarak değerlendirilmektedir. Malesef, uygulanmakta olan tedavilerin etkinlik düzeyi güçlü bir şekilde kanıtlanamamıştır.
Çocuklarda görülen bruksizm (diş gıcırdatma) genellikle geçicidir. Yetişkinlerde ise, hafif düzeydeki vakalar çoğunlukla tedavi gerektirmez. Ancak bruksizm (diş sıkma) şiddetli ise dişlere yönelik tedaviler, belirli aparatlar ve/veya bazı ilaçların kullanılması gerekebilir.
Tedaviye başlamadan önce bruksizmin (diş sıkma) nedenlerinin araştırılması önemlidir. Stres ve anksiyete bozukluğu gibi psikolojik etkenlerden şüpheleniliyorsa ilgili uzmana yönlendirilerek bruksizmin (diş sıkma) hafifletilmesi sağlanabilir. Ayrıca psikolojik nedenlerle kullanılan bazı ilaçların da bruksizme (diş gıcırdatma) neden olabileceği bilinmeli, uygunsa hastanın ilacının değiştirilmesi sağlanmalıdır. Bununla birlikte horlama, apne (uyku sırasında solunumun kısa sureli durması) ya da diğer uyku bozuklukları olan bireylerin bir uyku uzmanına yönlendirilmesi yerinde olacaktır. Son olarak, gastroözofagal reflü hastalığı da bruksizm (diş gıcırdatma) ile ilişkili bulunmuştur ve tedavi edildiğinde diş sıkma şiddeti azalabilir ya da ortadan kalkabilir.
Diş sıkma şikayeti ile başvuran hastalarda kapsamlı bir ağız içi ve yüz muayenesi yapılmalıdır. Dişlerdeki aşınma bazen yalnızca belirli dişlerle sınırlı olabilir, bazen de tüm dişler etkilenebilir. Dişlerde şiddetli aşınmalar olduğunda hassasiyet ve çiğneme güçlükleri, diş kayıpları ortaya çıkabilir. Hastanın alt yüz bölümünde yükseklik kaybına bağlı olarak dudak kenarında sarkma ve buna bağlı yaşlı bir görünüm ortaya çıkabilir. Tüm bunların tedavisi ve çene ekleminin korunması için kaplama ve köprüler gibi protetik işlemlerin uygulanması gerekir.
Bruksizm (diş sıkma) tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerden biri de splint (diş plağı, dişlik) kullanımıdır. Slintler (diş plağı, dişlik) belirli yüksekliklerde hazırlanıp dişleri birbirinden ayrı tutarak diş sıkma ve gıcırdatmanın diş ve çene eklemlerine verdiği hasarı önlemek amacıyla kullanılır. Diş sıkmanın önlenmesinde genellikle sert splintler (diş plağı, dişlik) kullanılır ve tüm üst veya tüm alt dişleri kaplayacak şekilde yapılır. Splintin (diş plağı, dişlik) sağladığı yükseklik ve üzerinde özel olarak hazırlanmış temas yüzeyleri kasların gevşemesine yol açarak diş sıkma aktivitesini azaltır ya da durdurur. Splintin (diş plağı, dişlik) hastaya özel bir şekilde ve belirli bir konumda alt ve üst çene ilişkisini sağlayacak şekilde doğru yapılması çok önemlidir. Çünkü bu özellikleri sağlamayan, uygun olmayan splintler (diş plağı, dişlik) çene eklemlerine hasar verir, mevcut ağrıları artırabilir.
Bruksizmin (diş sıkma) tedavisinde ilaç kullanımı çoğunlukla tercih edilmez çünkü etkileri tartışmalıdır. Bununla birlikte, fayda sağlayabilecek kas gevşeticiler, antidepresanlar ya da anksiyolitik ilaçların etkileri uzun süre kullanımda görülmeye başlar. Bu durum da ilaç yan etkilerinin ortaya çıkmasına yol açabilir. Psikoloijik/psikiatrik durumların varlığında uzman doktor eşliğinde antideprasanlar veya anksiyolitik ilaçlar kullanılabilir. Kas gevşeticiler ise diğer tedavilere destek olarak kısa süreli ve uyku öncesi kullanılabilir. Ancak ilaç kullanımı mutlaka doktor kontrolü altında olmalıdır.
Son yıllarda bruksizm (diş gıcırdatma) tedavisinde çiğneme kaslarına uygulanan botulinum toksin (botoks) enjeksiyonları popüler hale gelmiştir. Bilimsel çalışmalarda, botoksun çiğneme sırasında oluşan ağrıyı azalttığı ve bruksizm (diş sıkma) sıklığını azalttığı ortaya konmuştur.
Bruksizm tedavisinin amacı, dişler ve çene eklemlerini korumak ve diş sıkma sonucu kaslarda oluşan ağrının azaltılması veya ortadan kaldırılmasıdır. Bu nedenle, tedavi sıklıkla çene eklemi problemlerini de kapsar. Hem diş sıkma hem de eklem problemlerinin tedavisi uzun süren, belirli aralıklarla doktor kontrolü gerektiren özel bir süreçtir. Çeşitli tedaviler bir arada kullanılabilir, cevap alınamayan uygulamalar yeniden düzenlenebilir veya bırakılabilir, yeni yöntemler eklenebilir. Bu süreçte sizden beklenen, doktorunuzun önerilerine uymanız ve sabırla tedaviye devam etmenizdir.